Kontakt
Biuro Obsługi Tłumaczeń
Potrzebujesz pomocy?
Chcesz rozpocząć współpracę?
Zadzwoń lub napisz!
Potrzebujesz pomocy?
Chcesz rozpocząć współpracę?
Zadzwoń lub napisz!
+48 17 863 34 74
+48 17 230 49 50
e-mail: wyślij wiadomość
Ważne informacje
Wykonywanie tłumaczeń
Nadzór
nad tłumaczami przysięgłymi w Polsce sprawuje Ministerstwo
Sprawiedliwości. Szczegóły dotyczące warunków i trybu nabywania oraz
utraty prawa wykonywania zawodu tłumacza przysięgłego, a także zasady
wykonywania tego zawodu określa USTAWA z dnia 25 listopada 2004 r. o
zawodzie tłumacza przysięgłego, której część prezentujemy poniżej. Pełna
treść dostępna jest na stronie ministerstwa .
USTAWA z dnia 25 listopada 2004 r. o zawodzie tłumacza przysięgłego (Dz. U. z dnia 27 grudnia 2004 r.) – wybrane fragmenty
Rozdział 3 Zasady wykonywania zawodu tłumacza przysięgłego
Art. 13.
Tłumacz przysięgły jest uprawniony do:
1) sporządzania i poświadczania tłumaczeń z języka obcego na język polski, z języka polskiego na język obcy, a także do sprawdzania i poświadczania tłumaczeń w tym zakresie, sporządzonych przez inne osoby;
2) sporządzania poświadczonych odpisów pism w języku obcym, sprawdzania i poświadczania odpisów pism, sporządzonych w danym języku obcym przez inne osoby;
3) dokonywania tłumaczenia ustnego.
Art. 14.
Tłumacz przysięgły jest obowiązany do:
1) wykonywania powierzonych mu zadań ze szczególną starannością i bezstronnością, zgodnie z zasadami wynikającymi z przepisów prawa;
2) zachowania w tajemnicy faktów i okoliczności, z którymi zapoznał się w związku z tłumaczeniem; 3) doskonalenia kwalifikacji zawodowych.
Art. 18.
1. Do poświadczania tłumaczeń oraz poświadczania odpisów pism tłumacz przysięgły używa pieczęci, zawierającej w otoku jego imię i nazwisko, a w środku wskazanie języka, w zakresie którego ma uprawnienia oraz pozycję na liście tłumaczy przysięgłych, o której mowa w art. 6 ust. 2. Pieczęć zamawia, na koszt tłumacza przysięgłego, Minister Sprawiedliwości w Mennicy Państwowej.
2. Na wszystkich poświadczonych tłumaczeniach oraz poświadczonych odpisach pism, które wydaje tłumacz przysięgły, wymienia się pozycję, pod którą tłumaczenie lub odpis są odnotowane w repertorium. Na sporządzonych tłumaczeniach i odpisach pism należy stwierdzić, czy sporządzono je z oryginału, czy też z tłumaczenia lub odpisu, oraz czy tłumaczenie lub odpis jest poświadczony i przez kogo.
Art. 19.
Tłumacz przysięgły, który uzyskał prawo do wykonywania zawodu, składa wzór podpisu oraz odcisk swojej pieczęci Ministrowi Sprawiedliwości, ministrowi właściwemu do spraw zagranicznych oraz wojewodzie, właściwemu ze względu na miejsce zamieszkania tłumacza przysięgłego.
Art. 20.
1. Wojewodowie, właściwi ze względu na miejsce zamieszkania tłumacza przysięgłego, sprawują kontrolę nad działalnością tłumaczy przysięgłych w zakresie:
1) prawidłowości i rzetelności prowadzenia repertoriów;
2) pobierania wynagrodzenia określonego w przepisach, o których mowa w art. 16 ust. 2 lub ust. 3.
2. W ramach sprawowanej kontroli wojewoda może żądać:
1) okazania przez tłumacza przysięgłego repertorium;
2) udzielenia przez tłumacza przysięgłego wyjaśnień, w formie pisemnej lub ustnej, dotyczących wykonywanych czynności, w tym informacji zawartych w repertorium.
3. Wojewoda, w przypadku stwierdzenia niewykonywania czynności tłumacza przysięgłego przez okres dłuższy niż 3 lata, informuje o tym Ministra Sprawiedliwości.
Poniżej przedstawiamy wybrane fragmenty opisujące prawa i obowiązki tłumacza przysięgłego opublikowane przez wybrane organizacje zajmujące się tą tematyką.
STOWARZYSZENIE TŁUMACZY POLSKICH zaleca tłumaczom przestrzeganie obowiązków opartych na etyce zawodowej, społeczeństwu zaś poszanowanie praw tłumaczy, na jakie zasługują, właściwie spełniając swoje obowiązki.
Rozdział I Obowiązki tłumacza
1) Tłumacz powinien podejmować się tłumaczenia, jeśli posiada odpowiednie kwalifikacje do wykonania pracy w sposób profesjonalny.
2) Tłumacz ponosi pełną odpowiedzialność za wykonane tłumaczenie.
3) Tłumacz powinien dążyć do zachowania wierności wobec oryginału zgodnie z zasadami sztuki przekładu.
4) Tłumacza obowiązuje przestrzeganie tajemnicy zawodowej.
5) Tłumacz winien zachować bezstronność i rzetelnie służyć swymi umiejętnościami idei porozumiewania się między ludźmi.
6) Tłumacz nie powinien przyjmować zleceń, które mogłyby przynieść ujmę jego godności zawodowej.
7) Tłumacz ma obowiązek stałego doskonalenia swych umiejętności zawodowych poprzez rozwijanie sprawności językowych i tłumaczeniowych oraz pogłębianie wiedzy ogólnej.
8) Tłumacz jest moralnie zobowiązany do przekazywania wiedzy młodszym i mniej doświadczonym kolegom.
9) Tłumacz nie powinien przyjmować wynagrodzenia poniżej stawek ustalonych przez prawo lub zwyczaje zawodowe.
10) Tłumacz ma moralny obowiązek okazywania lojalności wobec organizacji zawodowych, broniących jego interesów.
Rozdział II Prawa tłumacza
1) Tłumacz ma prawo domagać się godziwego wynagrodzenia za dobrze wykonaną pracę.
2) Tłumacz ma prawo żądać zapewnienia mu godziwych warunków pracy, umożliwiających sprawne tłumaczenie ustne i pisemne.
3) Tłumacz ma prawo żądać udostępnienia mu materiałów umożliwiających poprawne wykonanie tłumaczenia pisemnego lub ustnego.
4) Tłumacz ma prawo domagać się przestrzegania prawa autorskiego, w tym prawa do umieszczenia nazwiska na publikowanym tłumaczeniu, zachowania integralności tłumaczenia i uzyskania przewidzianych przez prawo korzyści majątkowych.
5) Tłumacz ma prawo odmówić wykonania tłumaczenia, jeśli przekracza ono zakres jego wiedzy albo sprawności językowych czy tłumaczeniowych.
6) Tłumacz ma prawo odmówić tłumaczenia, jeśli proponowany termin uniemożliwia mu jego rzetelne wykonanie.
7) Tłumacz ma prawo odmówić tłumaczenia, jeśli nie pozwalają mu na to uprzednio podjęte zobowiązania.
8) Tłumacz ma prawo odmówić tłumaczenia, jeśli narzuca się mu interpretację oryginału sprzeczną z jego przekonaniami, zasadami sztuki przekładu lub uznanymi normami.
9) Tłumacz ma prawo odmówić tłumaczenia na język niebędący jego językiem ojczystym bez zapewnienia niezbędnej konsultacji z kompetentnym rodzimym użytkownikiem języka.
10) Tłumacz ma prawo oczekiwać ochrony swych praw zawodowych, moralnych i materialnych przez zawodowe organizacje tłumaczy.
11) Dokument uchwalony na posiedzeniu Zarządu Głównego Stowarzyszenia Tłumaczy Polskich 9 października 1993 r. zgodnie z wytycznymi uczestników III Zjazdu Delegatów STP, zmieniony 18 czerwca 2005 r. uchwałą VII Zjazdu Delegatów STP
Uchwała Rady Naczelnej PT TEPIS z 31 marca 2005 r. opracowana przez Komitet Redakcyjny KTP z udziałem przedstawicieli Ministerstwa Sprawiedliwości KODEKS TŁUMACZA PRZYSIĘGŁEGO – fragmenty
DZIAŁ II. ZASADY PRAKTYKI ZAWODOWEJ ROZDZIAŁ 1. TŁUMACZENIE PISEMNE
§ 16.
Przedmiot tłumaczenia poświadczonego. Przedmiotem tłumaczenia poświadczonego przez tłumacza przysięgłego może być oryginał pisma procesowego, dokumentu urzędowego lub firmowego, odpis pisma lub dokumentu, jego tłumaczenie oraz dokument prywatny lub tekst niesygnowany.
§ 17.
Definicje. Pismo procesowe i dokument urzędowy są pismami sporządzonymi w formie przepisanej przez powołane do tego organy i organizacje. Dokument firmowy jest pismem wydanym przez przedsiębiorcę lub osobę prawną. Dokument prywatny jest pismem sporządzonym przez osobę fizyczną, która podpisała je wyłącznie we własnym imieniu. Tekst niesygnowany jest tekstem, który nie jest poświadczony ani przez osobę prawną, ani przez osobę fizyczną.
§ 18.
Znamiona pisma procesowego i dokumentu urzędowego. Pismo procesowe, dokument urzędowy i firmowy jest opatrzony nagłówkiem (nadrukiem lub tuszowym odciskiem pieczęci nagłówkowej), pieczęcią (okrągłą, owalną, podłużną lub innego kształtu) odpowiedniej rangi (z godłem państwowym, emblematem lub logo firmowym) i rodzaju (tuszowej lub suchej), oraz podpisem osoby lub osób, które zaświadczają fakty stwierdzone w piśmie lub dokumencie.
§ 19.
Definicja oryginału. Oryginał pisma procesowego, dokumentu urzędowego lub firmowego i poświadczonego odpisu pisma jest opatrzony odciskiem pieczęci i podpisem lub - w przypadku dokumentu prywatnego - podpisem lub podpisami złożonymi w sposób zidentyfikowany przez tłumacza jako odręczny.
§ 20.
Stwierdzenie autentyczności pisma lub dokumentu. Tłumacz przysięgły może odróżnić oryginał od odpisu pisma procesowego, dokumentu urzędowego, firmowego lub prywatnego, niepoświadczonej kopii lub tekstu niesygnowanego, które nie noszą znamion oryginału, i stwierdzić ten fakt w formule poświadczającej tłumaczenie, jeżeli fakt ten nie budzi jego wątpliwości.
§ 21.
Poświadczenie tekstu niesygnowanego. Tłumaczenie tekstu niesygnowanego, niepoświadczonej kopii sporządzonej sposobem technicznym, tekstu otrzymanego pocztą elektroniczną lub faksem, zaleca się na stałe łączyć (zszywać) z takim tekstem, kopią, wydrukiem zapisu elektronicznego lub faksu, opatrywać podpisem i pieczęcią okrągłą tłumacza oraz zawierać stwierdzenie tych czynności w formule poświadczającej.
§ 22.
Układ graficzny tekstu tłumaczenia. Układ graficzny tekstu tłumaczenia powinien być podobny do układu oryginału w obrębie wierszy i ustępów, ale nie powinien być identyczny, aby nie stwarzać mylnego wrażenia oryginału. W tekście tłumaczenia nie należy zachowywać przerw w obrębie zdania i ustępu, jeżeli w dokumencie wynikają one z wypełniania formularzy lub z jakichkolwiek innych powodów; nie należy też umieszczać elementów graficznych przeniesionych z dokumentów urzędowych sposobem technicznym.
§ 23.
Oznaczanie końca akapitu. Znak przestankowy, jakim jest przerwa między akapitami, zaleca się zachować w tekście tłumaczenia przez pozostawienie pustych części wierszy kończących akapit zgodnie z układem oryginału oraz przez użycie na końcu akapitu znaków: -/- .
§ 24. Pełna treść dokumentu. Tłumaczenie dokumentu powinno oddawać treść wszystkich znaków czytelnych, widzialnych gołym okiem i przy użyciu biurowego szkła powiększającego oraz zawierać opis nieczytelnego elementu tekstu, jednak z zastrzeżeniem pominięcia nieistotnych dla treści dokumentu elementów formularzy.
§ 25. Uwagi i wzmianki tłumacza w nawiasach kwadratowych. W tekście tłumaczenia tłumacz przysięgły może zamieszczać własne uwagi, poprzedzone wyrazami "uwaga tłumacza" lub ich skrótem, jeżeli wyraża z własnej inicjatywy i według własnego uznania swój pogląd na temat elementów tłumaczonego tekstu lub przekazuje informację niezbędną według niego do właściwego zrozumienia tekstu źródłowego, oraz wzmianki, które informują czytelnika o występowaniu w tekście źródłowym wymienianych w nich elementów. Wszystkie uwagi i wzmianki powinny być zwięzłe i umieszczane w nawiasach kwadratowych.
§ 26.
Wzmianka o kierunku tłumaczenia. Tłumaczenie dokumentu powinno być poprzedzone wzmianką określającą język źródłowy, z którego dokonano tłumaczenia w brzmieniu: "Poświadczone tłumaczenie z języka (…)" lub odpowiednio w języku obcym.
§ 27.
Wzmianki o zewnętrznych cechach dokumentu. Zwięzłe wzmianki można stosować wobec dokumentów wyróżniających się cechami szczególnymi, takimi jak: skórzana oprawa, lakowe pieczęcie, numery stron dokumentów wielostronicowych, fotografia właściciela dokumentu, skasowane znaczki skarbowe itp.
§ 28.
Uwaga tłumacza o czytelności elementów tłumaczonego pisma, dokumentu lub tekstu. Ocenę czytelności lub nieczytelności odcisku pieczęci, podpisu lub źle widocznego fragmentu tekstu pozostawia się do uznania tłumacza, przy czym uznanie nieczytelności wymaga stwierdzenia tego faktu w uwadze tłumacza. Tekst odczytany przy użyciu biurowego szkła powiększającego może być uznany przez tłumacza za czytelny.
§ 29.
Wzmianka tłumacza o pieczęci. Wzmianka o pieczęci tuszowej powinna zawierać wyłącznie określenie jej kształtu i przytoczenie treści z podaniem koloru tuszu, jednak bez opisu elementów graficznych pieczęci, z wyjątkiem opisu godła państwowego lub logo. Fakt przyłożenia pieczęci odciśniętej bez użycia tuszu należy stwierdzić we wzmiance: "suchy odcisk pieczęci" lub "lakowy odcisk pieczęci".
§ 30.
Wzmianka tłumacza o godle państwowym. Wzmianka o godle państwowym powinna zawierać w tłumaczonym tekście wyłącznie stwierdzenie "godło państwowe" oraz pełną urzędową nazwę państwa przyjętą w danym języku, bez szczegółowego opisu elementów tego znaku graficznego.
§ 31.
Wzmianka tłumacza o logo. Wzmianka o logo firmy (organizacji lub instytucji) powinna ograniczać się do stwierdzenia "logo (firmy lub instytucji)", umieszczonego w miejscu jego występowania, bez opisywania elementów tego znaku graficznego.
§ 32.
Wzmianka o poprawkach i zmianach. Wszelkie poprawki, dopiski, przekreślenia i wpisy oraz ślady szczególne w postaci zmiany koloru atramentu, plam po próbach wytrawienia lub skrobania, naniesione w tekście pisma procesowego, dokumentu urzędowego lub prywatnego odręcznie lub w inny sposób, należy zwięźle opisać we wzmiance tłumacza umieszczonej w miejscu ich występowania.
§ 33.
Wzmianka o powtarzających się elementach tekstu. W razie powtarzania się w tekście dokumentu tej samej pieczęci lub innego elementu graficznego, wzmianka na ten temat za drugim i kolejnym razem powinna nawiązywać do pierwszej wzmianki, np. "Pieczęć okrągła jak wyżej", chyba że takie odniesienie nie jest oczywiste w razie występowania wielu różnych pieczęci w tym samym dokumencie.
§ 34.
Transkrybowane, transliterowane lub tłumaczone nazwy własne. Nazwy własne, takie jak: imiona, nazwiska, nazwy instytucji, miejscowości i obiektów fizjograficznych należy podać w oryginalnym brzmieniu jeden raz przy pierwszym ich przytoczeniu w pisowni lub w alfabecie języka źródłowego.
§ 35.
Forma nazwisk w językach fleksyjnych. Nazwiska o końcówce wskazującej na płeć osoby je noszącej powinny w tłumaczeniu zachować tę końcówkę w pierwszym przypadku liczby pojedynczej w językach o deklinacji niefleksyjnej lub w odpowiednim przypadku w językach o deklinacji fleksyjnej.
§ 36.
Transkrypcja nazw własnych. Nazwy własne zapisywane alfabetem niełacińskim, powinny być transkrybowane lub transliterowane zgodnie z zasadami przyjętymi przez powołaną do tego instytucję dla danego języka docelowego.
§ 37.
Znaki diakrytyczne w nazwach własnych. Nazwy własne zawierające litery opatrzone znakami diakrytycznymi w języku źródłowym zachowują te znaki w tłumaczeniu na język docelowy.
§ 38.
Litery alfabetów niełacińskich w numerach identyfikacyjnych. W tłumaczeniu z języków lub na języki posługujące się alfabetem niełacińskim numerów identyfikacyjnych składających się z cyfr i liter o identycznym kształcie graficznym, należy umieścić o tym wzmiankę tłumacza.
§ 39.
Świadectwa i dyplomy. W tłumaczeniu dokumentów dotyczących wykształcenia należy zachowywać zasady opracowane przez Komisję Europejską, Radę Europy i UNESCO/CEPES, które nakazują przytaczać tytuły zawodowe, stopnie naukowe, nazwy szkół, uczelni i innych instytucji kształcących w brzmieniu oryginalnym i nie wyrażać żadnych sądów wartościujących ani stwierdzeń o równoważności poziomu wykształcenia, do czego w Polsce jest powołane Biuro Uznawalności Wykształcenia i Wymiany Międzynarodowej.
§ 40.
Nazwy miejscowości, państw i obiektów fizjograficznych. Nazwy miejscowości, obiektów fizjograficznych i państw należy podawać w brzmieniu, jakie oficjalnie było stosowane zgodnie z obowiązującym podziałem świata aktualnym dla daty opisywanego faktu i niezależnie od daty i miejsca wydania tłumaczonego dokumentu.
§ 41.
Adres osoby lub instytucji, jako informacja pełniąca funkcję komunikacyjną dla służb pocztowych, nie wymaga tłumaczenia jego poszczególnych elementów; elementy te mogą być tłumaczone jedynie wtedy, gdy wchodzą w skład całych zdań. § 42. Niewypełnione rubryki. Brak części tekstu, dla którego przeznaczono miejsce w danej rubryce dokumentu sporządzonego przez wypełnienie formularza, należy stwierdzić stosowną wzmianką, np. "nie wypełniono" lub "bez wpisu".
§ 43.
Nieintegralne elementy pisma procesowego lub dokumentu urzędowego. Pieczęcie organów lub instytucji innych niż wydające pismo procesowe lub dokument urzędowy czy firmowy, adnotacje, klauzule legalizacyjne i inne elementy pisma lub dokumentu wymagają pełnego tłumaczenia, albo, w razie uznania ich za nieistotne dla treści dokumentu, wzmianki stwierdzającej ich występowanie.
§ 44.
Niepoprawność ortograficzna lub gramatyczna. Oczywiste błędy ortograficzne lub gramatyczne tekstu dokumentu w języku źródłowym nie muszą być oddane w tłumaczeniu na język docelowy, jeżeli nie mają wpływu na treść tekstu i nie dotyczą ważnych elementów tekstu dokumentu. Jeżeli jednak niepoprawność ortograficzna lub gramatyczna tekstu źródłowego powoduje wątpliwości co do właściwej treści dokumentu, tłumacz przysięgły powinien umieścić wzmiankę na ten temat.
§ 45.
Błędy w ważnych elementach dokumentu. Błędy literowe i cyfrowe w takich elementach tekstu dokumentu jak: imiona, nazwiska, daty, numery, nazwy miejscowości itp. należy powtórzyć w tłumaczeniu, przy czym w przypadku domniemania formy poprawnej tłumacz przysięgły może umieścić na ten temat uwagę wyjaśniającą.
§ 46.
Elementy tekstu dokumentu w języku trzecim. Elementy tekstu w języku innym niż język źródłowy i język docelowy, bądź to nieznanym tłumaczowi, bądź takim, do którego tłumaczenia nie został uprawniony, należy opisać poprzez określenie (w miarę możliwości) języka trzeciego oraz przytoczenie daty, faktu przyłożenia pieczęci i złożenia podpisów.
§ 47.
Tłumaczenie części dokumentu. Tłumaczenie jednej lub kilku części dokumentu wymaga dokładnego określenia ich miejsca w całym dokumencie, przy czym w obrębie jednej części określonej w uwadze tłumacza nie wolno opuszczać żadnego elementu tekstu.
§ 48.
Tłumaczenie pism i dokumentów wieloczęściowych. Tłumaczenie pism i dokumentów składających się z kilku połączonych ze sobą na stałe arkuszy wykonuje się bądź to w porządku chronologicznym bądź też w kolejności występowania oraz określa się przyjęty porządek w formule poświadczającej tłumaczenie.
§ 49.
Tłumaczenie dokumentu w rubrykach pionowych. Tekst dokumentu umieszczony w rubrykach pionowych można tłumaczyć bądź to w formie tekstu litego w kolejności wpisów poziomych, po uprzednim, jednorazowym wymienieniu nagłówków rubryk pionowych, stosując następnie zapowiedzianą w ten sposób kolejność, bądź też umieścić tłumaczenie w rubrykach odwzorowanych z oryginału.
§ 50.
Sposób pisania dat w tłumaczeniu. W celu uniknięcia nieporozumień możliwych w wyniku różnorodności systemów stosowanych na świecie, tłumacz przysięgły powinien wyeliminować dwuznaczność cyfr składających się na datę poprzez słowne wymienienie nazwy miesiąca lub przynajmniej jego skrótu. § 51.
Tłumaczenie skrótów i skrótowców. Skróty i skrótowce użyte w języku źródłowym należy rozwinąć i podać w języku docelowym w pełnym brzmieniu, z wyjątkiem skrótów nazw powszechnie znanych; skróty i skrótowce niezrozumiałe należy zostawić w brzmieniu użytym w języku źródłowym z uwagą tłumacza na ten temat.
§ 52.
Łączenie i pieczętowanie tłumaczenia wielostronicowego. Tekst tłumaczenia dokumentu umieszczony na dwóch lub większej liczbie stron należy połączyć na stałe w sposób uniemożliwiający rozłączenie stron (np. w celu ich nielegalnej wymiany) bez pozostawienia śladów takiej czynności. W tym celu zagięcia stykających się ze sobą stron oraz każdą stronę tłumaczenia należy opatrzyć pieczęcią okrągłą tłumacza przysięgłego odciśniętą w prawym dolnym rogu i jego parafą (skróconym podpisem).
§ 53.
Poświadczenie tłumaczenia dostarczonego. Decyzję o poświadczeniu lub o niepoświadczeniu dostarczonego tłumaczenia pozostawia się do wyłącznego uznania tłumacza przysięgłego, który składając swój podpis pod tłumaczeniem sporządzonym przez inną osobę gwarantuje jego poprawność i wierność i ponosi za to całkowitą odpowiedzialność.
§ 54.
Formuła poświadczająca tłumaczenie. Formuła poświadczająca tłumaczenie wykonane przez tłumacza przysięgłego powinna zawierać poświadczenie zgodności tłumaczenia z określonego języka źródłowego z okazanym mu oryginałem dokumentu (poświadczonym odpisem lub niepoświadczoną kopią czy tekstem niesygnowanym), miejsce i datę poświadczenia oraz numer repertorium tłumacza przysięgłego.
§ 55.
Pieczęć okrągła tłumacza przysięgłego. Tłumacz przysięgły używa metalowej pieczęci okrągłej wydanej mu na wniosek Ministra Sprawiedliwości przez Mennicę Państwową. Używanie wszelkich odmian takiej pieczęci okrągłej wykonanej na prywatne zamówienie tłumacza w celu poświadczania tłumaczeń, czy to w języku polskim, czy też w języku obcym, nie jest zgodne z prawem.
§ 56.
Pieczęcie podłużne tłumacza przysięgłego. Tłumacz przysięgły może stosować dodatkowo pieczęcie podłużne, które w języku polskim i obcym informują czytelnika o jego tytule, pozycji na liście tłumaczy przysięgłych, tytule zawodowym i stopniu naukowym, adresie, numerze telefonu i innych danych, które uzna za niezbędne dla identyfikacji swoich usług.
§ 57.
Kolor tuszu pieczęci i podpisu tłumacza przysięgłego. Tłumacz przysięgły używa tuszu pieczęci i długopisu lub atramentu pióra w kolorze innym niż czarny dla łatwiejszego odróżnienia oryginału tłumaczenia od kopii sporządzonej sposobem technicznym.
§ 58.
Repertorium tłumacza przysięgłego. Tłumacz przysięgły prowadzi repertorium zawierające pozycje wymienione w ustawie o zawodzie tłumacza przysięgłego w formie odręcznych wpisów dokonywanych na przeznaczonych do tego drukach akcydensowych, arkuszach dostosowanych do takich wpisów we własnym zakresie lub w komputerowych plikach zapisów elektronicznych, mając obowiązek zapewnienia właściwego przechowywania repertorium, które uniemożliwi jego zniszczenie lub utratę.
Źródło: http://www.tepis.org.pl
KARTA TŁUMACZA FIT (MIĘDZYNARODOWEJ FEDERACJI TŁUMACZY) uchwalona na IV Światowym Kongresie FIT (od 31 sierpnia do 7 września 1963 r.) w Dubrowniku
ROZDZIAŁ Podstawowe obowiązki tłumacza
1) Tłumaczenie, będąc działalnością intelektualną, której przedmiotem jest przekładanie tekstów literackich, naukowych i technicznych z jednego języka na inny, nakłada na osobę je wykonującą szczególne obowiązki wynikające z samego charakteru tej pracy.
2) Wyłączną odpowiedzialność za tłumaczenie ponosi zawsze tłumacz, niezależnie od charakteru jego stosunku lub umowy, jakie go wiąże z użytkownikiem.
3) Tłumacz nie powinien godzić się na interpretację tekstu sprzeczną z jego przekonaniem lub obowiązkami zawodowymi.
4) Każde tłumaczenie winno być wierne, dokładnie oddając myśl i formę oryginału, a wierność ta stanowi zarówno moralny, jak i prawny obowiązek tłumacza.
5) Tłumaczenie wierne, nie powinno jednak być rozumiane jako tłumaczenie dosłowne, zaś wierność tłumaczenia nie powinna wykluczać dostosowania formy, charakteru i głębszego znaczenia utworu do norm przyjętych w innym języku i kraju.
6) Tłumacz powinien posiadać dogłębną znajomość języka, z którego tłumaczy, a w szczególności powinien wykazywać doskonałe opanowanie tego języka, na który tłumaczy.
7) Tłumacz powinien posiadać szeroką wiedzę ogólną i wykazywać wystarczającą znajomość przedmiotu wykonywanego tłumaczenia oraz nie powinien podejmować się tłumaczenia w zakresie przekraczającym jego kompetencje. 8) Tłumacz nie powinien uprawiać nieuczciwej konkurencji w wykonywaniu swego zawodu, w szczególności zaś nie powinien przyjmować wynagrodzenia poniżej wysokości ustalonej przez prawo, odpowiednie przepisy, zwyczaje lub jego organizację zawodową.
9) Tłumacz w żadnym razie nie powinien zabiegać o taką pracę lub przyjmować jej na takich warunkach, które poniżałyby jego godność osobistą lub zawodową.
10) Tłumacz powinien uznawać uzasadnione interesy użytkownika, traktując jako tajemnicę zawodową wszelkie informacje, jakimi dysponuje przy wykonywaniu powierzonego mu tłumaczenia.
11) Będąc "wtórnym" autorem, tłumacz powinien wywiązywać się z określonych obowiązków wobec autora utworu oryginalnego.
12) Tłumacz powinien uzyskać od autora utworu oryginalnego lub od użytkownika upoważnienie do tłumaczenia utworu i następnie przestrzegać wszelkich praw, jakie przysługują autorowi.
ROZDZIAŁ Prawa tłumacza
1) Tłumacz powinien korzystać z wszelkich praw wynikających z wykonania przez niego tłumaczenia, jakie państwo, w którym prowadzi swą działalność, przyznaje innym osobom wykonującym pracę intelektualną.
2) Tłumaczenie, jako twórcza działalność intelektualna, winno być przedmiotem ochrony prawnej stosowanej wobec tego rodzaju utworów.
3) Z tego samego powodu tłumaczowi przysługują prawa autorskie do jego tłumaczenia, a co za tym idzie - te same przywileje, jakie są przyznane autorowi oryginalnego utworu.
4) Tłumacz powinien więc korzystać z wszelkich moralnych praw sukcesji wynikających z jego autorstwa.
5) Tłumacz powinien dożywotnio korzystać z uznania autorstwa jego tłumaczenia, z czego wynikają między innymi następujące prawa:
6) nazwisko tłumacza winno być jasno i jednoznacznie wymienione w każdym przypadku publicznego korzystania z jego tłumaczenia,
7) tłumacz ma prawo sprzeciwu wobec wszelkiego zniekształcenia, okrojenia lub innych zmian dokonanych w jego tłumaczeniu,
8) bez uprzedniej zgody tłumacza wydawcy i inni użytkownicy jego tłumaczenia nie mają prawa do dokonywania zmian w jego tłumaczeniu,
9) tłumacz ma prawo do występowania przeciwko niewłaściwemu wykorzystywaniu jego tłumaczenia i do przeciwstawiania się w ogóle wszelkim skierowanym na nie atakom, które przynoszą ujmę jego godności i dobremu imieniu.
10) Ponadto, tłumacz ma wyłączne prawo do autoryzowania publikacji, prezentacji, rozpowszechniania przez środki masowego przekazu, ponownego tłumaczenia, adaptacji, modyfikacji i innych opracowań jego tłumaczenia w jakiejkolwiek formie.
11) Za każde publiczne wykorzystanie jego przekładu tłumacz ma prawo do wynagrodzenia w wysokości ustalonej w umowie lub przez prawo.
Źródło: http://www.textum.pl
USTAWA z dnia 25 listopada 2004 r. o zawodzie tłumacza przysięgłego (Dz. U. z dnia 27 grudnia 2004 r.) – wybrane fragmenty
Rozdział 3 Zasady wykonywania zawodu tłumacza przysięgłego
Art. 13.
Tłumacz przysięgły jest uprawniony do:
1) sporządzania i poświadczania tłumaczeń z języka obcego na język polski, z języka polskiego na język obcy, a także do sprawdzania i poświadczania tłumaczeń w tym zakresie, sporządzonych przez inne osoby;
2) sporządzania poświadczonych odpisów pism w języku obcym, sprawdzania i poświadczania odpisów pism, sporządzonych w danym języku obcym przez inne osoby;
3) dokonywania tłumaczenia ustnego.
Art. 14.
Tłumacz przysięgły jest obowiązany do:
1) wykonywania powierzonych mu zadań ze szczególną starannością i bezstronnością, zgodnie z zasadami wynikającymi z przepisów prawa;
2) zachowania w tajemnicy faktów i okoliczności, z którymi zapoznał się w związku z tłumaczeniem; 3) doskonalenia kwalifikacji zawodowych.
Art. 18.
1. Do poświadczania tłumaczeń oraz poświadczania odpisów pism tłumacz przysięgły używa pieczęci, zawierającej w otoku jego imię i nazwisko, a w środku wskazanie języka, w zakresie którego ma uprawnienia oraz pozycję na liście tłumaczy przysięgłych, o której mowa w art. 6 ust. 2. Pieczęć zamawia, na koszt tłumacza przysięgłego, Minister Sprawiedliwości w Mennicy Państwowej.
2. Na wszystkich poświadczonych tłumaczeniach oraz poświadczonych odpisach pism, które wydaje tłumacz przysięgły, wymienia się pozycję, pod którą tłumaczenie lub odpis są odnotowane w repertorium. Na sporządzonych tłumaczeniach i odpisach pism należy stwierdzić, czy sporządzono je z oryginału, czy też z tłumaczenia lub odpisu, oraz czy tłumaczenie lub odpis jest poświadczony i przez kogo.
Art. 19.
Tłumacz przysięgły, który uzyskał prawo do wykonywania zawodu, składa wzór podpisu oraz odcisk swojej pieczęci Ministrowi Sprawiedliwości, ministrowi właściwemu do spraw zagranicznych oraz wojewodzie, właściwemu ze względu na miejsce zamieszkania tłumacza przysięgłego.
Art. 20.
1. Wojewodowie, właściwi ze względu na miejsce zamieszkania tłumacza przysięgłego, sprawują kontrolę nad działalnością tłumaczy przysięgłych w zakresie:
1) prawidłowości i rzetelności prowadzenia repertoriów;
2) pobierania wynagrodzenia określonego w przepisach, o których mowa w art. 16 ust. 2 lub ust. 3.
2. W ramach sprawowanej kontroli wojewoda może żądać:
1) okazania przez tłumacza przysięgłego repertorium;
2) udzielenia przez tłumacza przysięgłego wyjaśnień, w formie pisemnej lub ustnej, dotyczących wykonywanych czynności, w tym informacji zawartych w repertorium.
3. Wojewoda, w przypadku stwierdzenia niewykonywania czynności tłumacza przysięgłego przez okres dłuższy niż 3 lata, informuje o tym Ministra Sprawiedliwości.
Poniżej przedstawiamy wybrane fragmenty opisujące prawa i obowiązki tłumacza przysięgłego opublikowane przez wybrane organizacje zajmujące się tą tematyką.
STOWARZYSZENIE TŁUMACZY POLSKICH zaleca tłumaczom przestrzeganie obowiązków opartych na etyce zawodowej, społeczeństwu zaś poszanowanie praw tłumaczy, na jakie zasługują, właściwie spełniając swoje obowiązki.
Rozdział I Obowiązki tłumacza
1) Tłumacz powinien podejmować się tłumaczenia, jeśli posiada odpowiednie kwalifikacje do wykonania pracy w sposób profesjonalny.
2) Tłumacz ponosi pełną odpowiedzialność za wykonane tłumaczenie.
3) Tłumacz powinien dążyć do zachowania wierności wobec oryginału zgodnie z zasadami sztuki przekładu.
4) Tłumacza obowiązuje przestrzeganie tajemnicy zawodowej.
5) Tłumacz winien zachować bezstronność i rzetelnie służyć swymi umiejętnościami idei porozumiewania się między ludźmi.
6) Tłumacz nie powinien przyjmować zleceń, które mogłyby przynieść ujmę jego godności zawodowej.
7) Tłumacz ma obowiązek stałego doskonalenia swych umiejętności zawodowych poprzez rozwijanie sprawności językowych i tłumaczeniowych oraz pogłębianie wiedzy ogólnej.
8) Tłumacz jest moralnie zobowiązany do przekazywania wiedzy młodszym i mniej doświadczonym kolegom.
9) Tłumacz nie powinien przyjmować wynagrodzenia poniżej stawek ustalonych przez prawo lub zwyczaje zawodowe.
10) Tłumacz ma moralny obowiązek okazywania lojalności wobec organizacji zawodowych, broniących jego interesów.
Rozdział II Prawa tłumacza
1) Tłumacz ma prawo domagać się godziwego wynagrodzenia za dobrze wykonaną pracę.
2) Tłumacz ma prawo żądać zapewnienia mu godziwych warunków pracy, umożliwiających sprawne tłumaczenie ustne i pisemne.
3) Tłumacz ma prawo żądać udostępnienia mu materiałów umożliwiających poprawne wykonanie tłumaczenia pisemnego lub ustnego.
4) Tłumacz ma prawo domagać się przestrzegania prawa autorskiego, w tym prawa do umieszczenia nazwiska na publikowanym tłumaczeniu, zachowania integralności tłumaczenia i uzyskania przewidzianych przez prawo korzyści majątkowych.
5) Tłumacz ma prawo odmówić wykonania tłumaczenia, jeśli przekracza ono zakres jego wiedzy albo sprawności językowych czy tłumaczeniowych.
6) Tłumacz ma prawo odmówić tłumaczenia, jeśli proponowany termin uniemożliwia mu jego rzetelne wykonanie.
7) Tłumacz ma prawo odmówić tłumaczenia, jeśli nie pozwalają mu na to uprzednio podjęte zobowiązania.
8) Tłumacz ma prawo odmówić tłumaczenia, jeśli narzuca się mu interpretację oryginału sprzeczną z jego przekonaniami, zasadami sztuki przekładu lub uznanymi normami.
9) Tłumacz ma prawo odmówić tłumaczenia na język niebędący jego językiem ojczystym bez zapewnienia niezbędnej konsultacji z kompetentnym rodzimym użytkownikiem języka.
10) Tłumacz ma prawo oczekiwać ochrony swych praw zawodowych, moralnych i materialnych przez zawodowe organizacje tłumaczy.
11) Dokument uchwalony na posiedzeniu Zarządu Głównego Stowarzyszenia Tłumaczy Polskich 9 października 1993 r. zgodnie z wytycznymi uczestników III Zjazdu Delegatów STP, zmieniony 18 czerwca 2005 r. uchwałą VII Zjazdu Delegatów STP
Uchwała Rady Naczelnej PT TEPIS z 31 marca 2005 r. opracowana przez Komitet Redakcyjny KTP z udziałem przedstawicieli Ministerstwa Sprawiedliwości KODEKS TŁUMACZA PRZYSIĘGŁEGO – fragmenty
DZIAŁ II. ZASADY PRAKTYKI ZAWODOWEJ ROZDZIAŁ 1. TŁUMACZENIE PISEMNE
§ 16.
Przedmiot tłumaczenia poświadczonego. Przedmiotem tłumaczenia poświadczonego przez tłumacza przysięgłego może być oryginał pisma procesowego, dokumentu urzędowego lub firmowego, odpis pisma lub dokumentu, jego tłumaczenie oraz dokument prywatny lub tekst niesygnowany.
§ 17.
Definicje. Pismo procesowe i dokument urzędowy są pismami sporządzonymi w formie przepisanej przez powołane do tego organy i organizacje. Dokument firmowy jest pismem wydanym przez przedsiębiorcę lub osobę prawną. Dokument prywatny jest pismem sporządzonym przez osobę fizyczną, która podpisała je wyłącznie we własnym imieniu. Tekst niesygnowany jest tekstem, który nie jest poświadczony ani przez osobę prawną, ani przez osobę fizyczną.
§ 18.
Znamiona pisma procesowego i dokumentu urzędowego. Pismo procesowe, dokument urzędowy i firmowy jest opatrzony nagłówkiem (nadrukiem lub tuszowym odciskiem pieczęci nagłówkowej), pieczęcią (okrągłą, owalną, podłużną lub innego kształtu) odpowiedniej rangi (z godłem państwowym, emblematem lub logo firmowym) i rodzaju (tuszowej lub suchej), oraz podpisem osoby lub osób, które zaświadczają fakty stwierdzone w piśmie lub dokumencie.
§ 19.
Definicja oryginału. Oryginał pisma procesowego, dokumentu urzędowego lub firmowego i poświadczonego odpisu pisma jest opatrzony odciskiem pieczęci i podpisem lub - w przypadku dokumentu prywatnego - podpisem lub podpisami złożonymi w sposób zidentyfikowany przez tłumacza jako odręczny.
§ 20.
Stwierdzenie autentyczności pisma lub dokumentu. Tłumacz przysięgły może odróżnić oryginał od odpisu pisma procesowego, dokumentu urzędowego, firmowego lub prywatnego, niepoświadczonej kopii lub tekstu niesygnowanego, które nie noszą znamion oryginału, i stwierdzić ten fakt w formule poświadczającej tłumaczenie, jeżeli fakt ten nie budzi jego wątpliwości.
§ 21.
Poświadczenie tekstu niesygnowanego. Tłumaczenie tekstu niesygnowanego, niepoświadczonej kopii sporządzonej sposobem technicznym, tekstu otrzymanego pocztą elektroniczną lub faksem, zaleca się na stałe łączyć (zszywać) z takim tekstem, kopią, wydrukiem zapisu elektronicznego lub faksu, opatrywać podpisem i pieczęcią okrągłą tłumacza oraz zawierać stwierdzenie tych czynności w formule poświadczającej.
§ 22.
Układ graficzny tekstu tłumaczenia. Układ graficzny tekstu tłumaczenia powinien być podobny do układu oryginału w obrębie wierszy i ustępów, ale nie powinien być identyczny, aby nie stwarzać mylnego wrażenia oryginału. W tekście tłumaczenia nie należy zachowywać przerw w obrębie zdania i ustępu, jeżeli w dokumencie wynikają one z wypełniania formularzy lub z jakichkolwiek innych powodów; nie należy też umieszczać elementów graficznych przeniesionych z dokumentów urzędowych sposobem technicznym.
§ 23.
Oznaczanie końca akapitu. Znak przestankowy, jakim jest przerwa między akapitami, zaleca się zachować w tekście tłumaczenia przez pozostawienie pustych części wierszy kończących akapit zgodnie z układem oryginału oraz przez użycie na końcu akapitu znaków: -/- .
§ 24. Pełna treść dokumentu. Tłumaczenie dokumentu powinno oddawać treść wszystkich znaków czytelnych, widzialnych gołym okiem i przy użyciu biurowego szkła powiększającego oraz zawierać opis nieczytelnego elementu tekstu, jednak z zastrzeżeniem pominięcia nieistotnych dla treści dokumentu elementów formularzy.
§ 25. Uwagi i wzmianki tłumacza w nawiasach kwadratowych. W tekście tłumaczenia tłumacz przysięgły może zamieszczać własne uwagi, poprzedzone wyrazami "uwaga tłumacza" lub ich skrótem, jeżeli wyraża z własnej inicjatywy i według własnego uznania swój pogląd na temat elementów tłumaczonego tekstu lub przekazuje informację niezbędną według niego do właściwego zrozumienia tekstu źródłowego, oraz wzmianki, które informują czytelnika o występowaniu w tekście źródłowym wymienianych w nich elementów. Wszystkie uwagi i wzmianki powinny być zwięzłe i umieszczane w nawiasach kwadratowych.
§ 26.
Wzmianka o kierunku tłumaczenia. Tłumaczenie dokumentu powinno być poprzedzone wzmianką określającą język źródłowy, z którego dokonano tłumaczenia w brzmieniu: "Poświadczone tłumaczenie z języka (…)" lub odpowiednio w języku obcym.
§ 27.
Wzmianki o zewnętrznych cechach dokumentu. Zwięzłe wzmianki można stosować wobec dokumentów wyróżniających się cechami szczególnymi, takimi jak: skórzana oprawa, lakowe pieczęcie, numery stron dokumentów wielostronicowych, fotografia właściciela dokumentu, skasowane znaczki skarbowe itp.
§ 28.
Uwaga tłumacza o czytelności elementów tłumaczonego pisma, dokumentu lub tekstu. Ocenę czytelności lub nieczytelności odcisku pieczęci, podpisu lub źle widocznego fragmentu tekstu pozostawia się do uznania tłumacza, przy czym uznanie nieczytelności wymaga stwierdzenia tego faktu w uwadze tłumacza. Tekst odczytany przy użyciu biurowego szkła powiększającego może być uznany przez tłumacza za czytelny.
§ 29.
Wzmianka tłumacza o pieczęci. Wzmianka o pieczęci tuszowej powinna zawierać wyłącznie określenie jej kształtu i przytoczenie treści z podaniem koloru tuszu, jednak bez opisu elementów graficznych pieczęci, z wyjątkiem opisu godła państwowego lub logo. Fakt przyłożenia pieczęci odciśniętej bez użycia tuszu należy stwierdzić we wzmiance: "suchy odcisk pieczęci" lub "lakowy odcisk pieczęci".
§ 30.
Wzmianka tłumacza o godle państwowym. Wzmianka o godle państwowym powinna zawierać w tłumaczonym tekście wyłącznie stwierdzenie "godło państwowe" oraz pełną urzędową nazwę państwa przyjętą w danym języku, bez szczegółowego opisu elementów tego znaku graficznego.
§ 31.
Wzmianka tłumacza o logo. Wzmianka o logo firmy (organizacji lub instytucji) powinna ograniczać się do stwierdzenia "logo (firmy lub instytucji)", umieszczonego w miejscu jego występowania, bez opisywania elementów tego znaku graficznego.
§ 32.
Wzmianka o poprawkach i zmianach. Wszelkie poprawki, dopiski, przekreślenia i wpisy oraz ślady szczególne w postaci zmiany koloru atramentu, plam po próbach wytrawienia lub skrobania, naniesione w tekście pisma procesowego, dokumentu urzędowego lub prywatnego odręcznie lub w inny sposób, należy zwięźle opisać we wzmiance tłumacza umieszczonej w miejscu ich występowania.
§ 33.
Wzmianka o powtarzających się elementach tekstu. W razie powtarzania się w tekście dokumentu tej samej pieczęci lub innego elementu graficznego, wzmianka na ten temat za drugim i kolejnym razem powinna nawiązywać do pierwszej wzmianki, np. "Pieczęć okrągła jak wyżej", chyba że takie odniesienie nie jest oczywiste w razie występowania wielu różnych pieczęci w tym samym dokumencie.
§ 34.
Transkrybowane, transliterowane lub tłumaczone nazwy własne. Nazwy własne, takie jak: imiona, nazwiska, nazwy instytucji, miejscowości i obiektów fizjograficznych należy podać w oryginalnym brzmieniu jeden raz przy pierwszym ich przytoczeniu w pisowni lub w alfabecie języka źródłowego.
§ 35.
Forma nazwisk w językach fleksyjnych. Nazwiska o końcówce wskazującej na płeć osoby je noszącej powinny w tłumaczeniu zachować tę końcówkę w pierwszym przypadku liczby pojedynczej w językach o deklinacji niefleksyjnej lub w odpowiednim przypadku w językach o deklinacji fleksyjnej.
§ 36.
Transkrypcja nazw własnych. Nazwy własne zapisywane alfabetem niełacińskim, powinny być transkrybowane lub transliterowane zgodnie z zasadami przyjętymi przez powołaną do tego instytucję dla danego języka docelowego.
§ 37.
Znaki diakrytyczne w nazwach własnych. Nazwy własne zawierające litery opatrzone znakami diakrytycznymi w języku źródłowym zachowują te znaki w tłumaczeniu na język docelowy.
§ 38.
Litery alfabetów niełacińskich w numerach identyfikacyjnych. W tłumaczeniu z języków lub na języki posługujące się alfabetem niełacińskim numerów identyfikacyjnych składających się z cyfr i liter o identycznym kształcie graficznym, należy umieścić o tym wzmiankę tłumacza.
§ 39.
Świadectwa i dyplomy. W tłumaczeniu dokumentów dotyczących wykształcenia należy zachowywać zasady opracowane przez Komisję Europejską, Radę Europy i UNESCO/CEPES, które nakazują przytaczać tytuły zawodowe, stopnie naukowe, nazwy szkół, uczelni i innych instytucji kształcących w brzmieniu oryginalnym i nie wyrażać żadnych sądów wartościujących ani stwierdzeń o równoważności poziomu wykształcenia, do czego w Polsce jest powołane Biuro Uznawalności Wykształcenia i Wymiany Międzynarodowej.
§ 40.
Nazwy miejscowości, państw i obiektów fizjograficznych. Nazwy miejscowości, obiektów fizjograficznych i państw należy podawać w brzmieniu, jakie oficjalnie było stosowane zgodnie z obowiązującym podziałem świata aktualnym dla daty opisywanego faktu i niezależnie od daty i miejsca wydania tłumaczonego dokumentu.
§ 41.
Adres osoby lub instytucji, jako informacja pełniąca funkcję komunikacyjną dla służb pocztowych, nie wymaga tłumaczenia jego poszczególnych elementów; elementy te mogą być tłumaczone jedynie wtedy, gdy wchodzą w skład całych zdań. § 42. Niewypełnione rubryki. Brak części tekstu, dla którego przeznaczono miejsce w danej rubryce dokumentu sporządzonego przez wypełnienie formularza, należy stwierdzić stosowną wzmianką, np. "nie wypełniono" lub "bez wpisu".
§ 43.
Nieintegralne elementy pisma procesowego lub dokumentu urzędowego. Pieczęcie organów lub instytucji innych niż wydające pismo procesowe lub dokument urzędowy czy firmowy, adnotacje, klauzule legalizacyjne i inne elementy pisma lub dokumentu wymagają pełnego tłumaczenia, albo, w razie uznania ich za nieistotne dla treści dokumentu, wzmianki stwierdzającej ich występowanie.
§ 44.
Niepoprawność ortograficzna lub gramatyczna. Oczywiste błędy ortograficzne lub gramatyczne tekstu dokumentu w języku źródłowym nie muszą być oddane w tłumaczeniu na język docelowy, jeżeli nie mają wpływu na treść tekstu i nie dotyczą ważnych elementów tekstu dokumentu. Jeżeli jednak niepoprawność ortograficzna lub gramatyczna tekstu źródłowego powoduje wątpliwości co do właściwej treści dokumentu, tłumacz przysięgły powinien umieścić wzmiankę na ten temat.
§ 45.
Błędy w ważnych elementach dokumentu. Błędy literowe i cyfrowe w takich elementach tekstu dokumentu jak: imiona, nazwiska, daty, numery, nazwy miejscowości itp. należy powtórzyć w tłumaczeniu, przy czym w przypadku domniemania formy poprawnej tłumacz przysięgły może umieścić na ten temat uwagę wyjaśniającą.
§ 46.
Elementy tekstu dokumentu w języku trzecim. Elementy tekstu w języku innym niż język źródłowy i język docelowy, bądź to nieznanym tłumaczowi, bądź takim, do którego tłumaczenia nie został uprawniony, należy opisać poprzez określenie (w miarę możliwości) języka trzeciego oraz przytoczenie daty, faktu przyłożenia pieczęci i złożenia podpisów.
§ 47.
Tłumaczenie części dokumentu. Tłumaczenie jednej lub kilku części dokumentu wymaga dokładnego określenia ich miejsca w całym dokumencie, przy czym w obrębie jednej części określonej w uwadze tłumacza nie wolno opuszczać żadnego elementu tekstu.
§ 48.
Tłumaczenie pism i dokumentów wieloczęściowych. Tłumaczenie pism i dokumentów składających się z kilku połączonych ze sobą na stałe arkuszy wykonuje się bądź to w porządku chronologicznym bądź też w kolejności występowania oraz określa się przyjęty porządek w formule poświadczającej tłumaczenie.
§ 49.
Tłumaczenie dokumentu w rubrykach pionowych. Tekst dokumentu umieszczony w rubrykach pionowych można tłumaczyć bądź to w formie tekstu litego w kolejności wpisów poziomych, po uprzednim, jednorazowym wymienieniu nagłówków rubryk pionowych, stosując następnie zapowiedzianą w ten sposób kolejność, bądź też umieścić tłumaczenie w rubrykach odwzorowanych z oryginału.
§ 50.
Sposób pisania dat w tłumaczeniu. W celu uniknięcia nieporozumień możliwych w wyniku różnorodności systemów stosowanych na świecie, tłumacz przysięgły powinien wyeliminować dwuznaczność cyfr składających się na datę poprzez słowne wymienienie nazwy miesiąca lub przynajmniej jego skrótu. § 51.
Tłumaczenie skrótów i skrótowców. Skróty i skrótowce użyte w języku źródłowym należy rozwinąć i podać w języku docelowym w pełnym brzmieniu, z wyjątkiem skrótów nazw powszechnie znanych; skróty i skrótowce niezrozumiałe należy zostawić w brzmieniu użytym w języku źródłowym z uwagą tłumacza na ten temat.
§ 52.
Łączenie i pieczętowanie tłumaczenia wielostronicowego. Tekst tłumaczenia dokumentu umieszczony na dwóch lub większej liczbie stron należy połączyć na stałe w sposób uniemożliwiający rozłączenie stron (np. w celu ich nielegalnej wymiany) bez pozostawienia śladów takiej czynności. W tym celu zagięcia stykających się ze sobą stron oraz każdą stronę tłumaczenia należy opatrzyć pieczęcią okrągłą tłumacza przysięgłego odciśniętą w prawym dolnym rogu i jego parafą (skróconym podpisem).
§ 53.
Poświadczenie tłumaczenia dostarczonego. Decyzję o poświadczeniu lub o niepoświadczeniu dostarczonego tłumaczenia pozostawia się do wyłącznego uznania tłumacza przysięgłego, który składając swój podpis pod tłumaczeniem sporządzonym przez inną osobę gwarantuje jego poprawność i wierność i ponosi za to całkowitą odpowiedzialność.
§ 54.
Formuła poświadczająca tłumaczenie. Formuła poświadczająca tłumaczenie wykonane przez tłumacza przysięgłego powinna zawierać poświadczenie zgodności tłumaczenia z określonego języka źródłowego z okazanym mu oryginałem dokumentu (poświadczonym odpisem lub niepoświadczoną kopią czy tekstem niesygnowanym), miejsce i datę poświadczenia oraz numer repertorium tłumacza przysięgłego.
§ 55.
Pieczęć okrągła tłumacza przysięgłego. Tłumacz przysięgły używa metalowej pieczęci okrągłej wydanej mu na wniosek Ministra Sprawiedliwości przez Mennicę Państwową. Używanie wszelkich odmian takiej pieczęci okrągłej wykonanej na prywatne zamówienie tłumacza w celu poświadczania tłumaczeń, czy to w języku polskim, czy też w języku obcym, nie jest zgodne z prawem.
§ 56.
Pieczęcie podłużne tłumacza przysięgłego. Tłumacz przysięgły może stosować dodatkowo pieczęcie podłużne, które w języku polskim i obcym informują czytelnika o jego tytule, pozycji na liście tłumaczy przysięgłych, tytule zawodowym i stopniu naukowym, adresie, numerze telefonu i innych danych, które uzna za niezbędne dla identyfikacji swoich usług.
§ 57.
Kolor tuszu pieczęci i podpisu tłumacza przysięgłego. Tłumacz przysięgły używa tuszu pieczęci i długopisu lub atramentu pióra w kolorze innym niż czarny dla łatwiejszego odróżnienia oryginału tłumaczenia od kopii sporządzonej sposobem technicznym.
§ 58.
Repertorium tłumacza przysięgłego. Tłumacz przysięgły prowadzi repertorium zawierające pozycje wymienione w ustawie o zawodzie tłumacza przysięgłego w formie odręcznych wpisów dokonywanych na przeznaczonych do tego drukach akcydensowych, arkuszach dostosowanych do takich wpisów we własnym zakresie lub w komputerowych plikach zapisów elektronicznych, mając obowiązek zapewnienia właściwego przechowywania repertorium, które uniemożliwi jego zniszczenie lub utratę.
Źródło: http://www.tepis.org.pl
KARTA TŁUMACZA FIT (MIĘDZYNARODOWEJ FEDERACJI TŁUMACZY) uchwalona na IV Światowym Kongresie FIT (od 31 sierpnia do 7 września 1963 r.) w Dubrowniku
ROZDZIAŁ Podstawowe obowiązki tłumacza
1) Tłumaczenie, będąc działalnością intelektualną, której przedmiotem jest przekładanie tekstów literackich, naukowych i technicznych z jednego języka na inny, nakłada na osobę je wykonującą szczególne obowiązki wynikające z samego charakteru tej pracy.
2) Wyłączną odpowiedzialność za tłumaczenie ponosi zawsze tłumacz, niezależnie od charakteru jego stosunku lub umowy, jakie go wiąże z użytkownikiem.
3) Tłumacz nie powinien godzić się na interpretację tekstu sprzeczną z jego przekonaniem lub obowiązkami zawodowymi.
4) Każde tłumaczenie winno być wierne, dokładnie oddając myśl i formę oryginału, a wierność ta stanowi zarówno moralny, jak i prawny obowiązek tłumacza.
5) Tłumaczenie wierne, nie powinno jednak być rozumiane jako tłumaczenie dosłowne, zaś wierność tłumaczenia nie powinna wykluczać dostosowania formy, charakteru i głębszego znaczenia utworu do norm przyjętych w innym języku i kraju.
6) Tłumacz powinien posiadać dogłębną znajomość języka, z którego tłumaczy, a w szczególności powinien wykazywać doskonałe opanowanie tego języka, na który tłumaczy.
7) Tłumacz powinien posiadać szeroką wiedzę ogólną i wykazywać wystarczającą znajomość przedmiotu wykonywanego tłumaczenia oraz nie powinien podejmować się tłumaczenia w zakresie przekraczającym jego kompetencje. 8) Tłumacz nie powinien uprawiać nieuczciwej konkurencji w wykonywaniu swego zawodu, w szczególności zaś nie powinien przyjmować wynagrodzenia poniżej wysokości ustalonej przez prawo, odpowiednie przepisy, zwyczaje lub jego organizację zawodową.
9) Tłumacz w żadnym razie nie powinien zabiegać o taką pracę lub przyjmować jej na takich warunkach, które poniżałyby jego godność osobistą lub zawodową.
10) Tłumacz powinien uznawać uzasadnione interesy użytkownika, traktując jako tajemnicę zawodową wszelkie informacje, jakimi dysponuje przy wykonywaniu powierzonego mu tłumaczenia.
11) Będąc "wtórnym" autorem, tłumacz powinien wywiązywać się z określonych obowiązków wobec autora utworu oryginalnego.
12) Tłumacz powinien uzyskać od autora utworu oryginalnego lub od użytkownika upoważnienie do tłumaczenia utworu i następnie przestrzegać wszelkich praw, jakie przysługują autorowi.
ROZDZIAŁ Prawa tłumacza
1) Tłumacz powinien korzystać z wszelkich praw wynikających z wykonania przez niego tłumaczenia, jakie państwo, w którym prowadzi swą działalność, przyznaje innym osobom wykonującym pracę intelektualną.
2) Tłumaczenie, jako twórcza działalność intelektualna, winno być przedmiotem ochrony prawnej stosowanej wobec tego rodzaju utworów.
3) Z tego samego powodu tłumaczowi przysługują prawa autorskie do jego tłumaczenia, a co za tym idzie - te same przywileje, jakie są przyznane autorowi oryginalnego utworu.
4) Tłumacz powinien więc korzystać z wszelkich moralnych praw sukcesji wynikających z jego autorstwa.
5) Tłumacz powinien dożywotnio korzystać z uznania autorstwa jego tłumaczenia, z czego wynikają między innymi następujące prawa:
6) nazwisko tłumacza winno być jasno i jednoznacznie wymienione w każdym przypadku publicznego korzystania z jego tłumaczenia,
7) tłumacz ma prawo sprzeciwu wobec wszelkiego zniekształcenia, okrojenia lub innych zmian dokonanych w jego tłumaczeniu,
8) bez uprzedniej zgody tłumacza wydawcy i inni użytkownicy jego tłumaczenia nie mają prawa do dokonywania zmian w jego tłumaczeniu,
9) tłumacz ma prawo do występowania przeciwko niewłaściwemu wykorzystywaniu jego tłumaczenia i do przeciwstawiania się w ogóle wszelkim skierowanym na nie atakom, które przynoszą ujmę jego godności i dobremu imieniu.
10) Ponadto, tłumacz ma wyłączne prawo do autoryzowania publikacji, prezentacji, rozpowszechniania przez środki masowego przekazu, ponownego tłumaczenia, adaptacji, modyfikacji i innych opracowań jego tłumaczenia w jakiejkolwiek formie.
11) Za każde publiczne wykorzystanie jego przekładu tłumacz ma prawo do wynagrodzenia w wysokości ustalonej w umowie lub przez prawo.
Źródło: http://www.textum.pl
